به گزارش روابط عمومی نهاد کتابخانه های عمومی کشور، متن پیام دبیرکل نهاد کتابخانه های عمومی کشور به شرح زیر است:

به نام آنکه جان را روشنی داد

کتابداران و همکاران عزیز و گرامی؛

فرا رسیدن بیست و دوّم بهمن ماه سالروز پیروزی انقلاب اسلامی را به شما تبریک و تهنیّت می ­گویم. روز بیست و دوم بهمن برای ملّت ما و در طول تاریخ حیات این ملّت روز پایان دوران سرافکندگی و وابستگی و تحقیر و سلطة مستکبران جهانی و مستبدان داخلی و روز آغاز دوران آزادی و عزّت و سربلندی و افتخار و حرکت به سمت قلّه ‏های سعادت بود.

در آن روز تاریخی خداوند متعال نعمت خود را بر ملّت ما تمام و تکمیل کرد.

این خصوصیّات ممتاز باعث شده تا ملّت قهرمان و آزادة ایران این روز را روز خود بدانند و در طول تمامی سالهای پس از پیروزی انقلاب اسلامی در هر شرایط سیاسی، اجتماعی و جغرافیایی بدون در نظر گرفتن شرایط دشوار جنگ تحمیلی دوران دفاع مقدّس، یا سختی ­های ناشی از تحریم­ های اقتصادی و حتّی دارویی که نشان ­دهنده ­ی عمق کینه­ ورزی مستکبران با ملّت ایران است، یا شرایط برف و باران در برخی سالها؛ یکپارچه و همدل و همزبان به خیابانها بیایند و مردمی بودن و افتخارآمیز بودن انقلاب خود و بنیانگذار عزّت آفرین آن حضرت امام خمینی (ره) و تکریم شهدای راه انقلاب و حفظ نظام جمهوری اسلامی را به تمامی جهانیان نشان دهند. به تعبیر بسیار عمیق و دقیق حضرت آیت ­الله العظمی خامنه ­ای رهبر معظّم انقلاب اسلامی «راهپیمایی بیست و دوّم بهمن مظهر اقتدار ملّی است، نشان­ دهنده عزم عمومی ملّت ایران است. مظهر همان چیزی است که هر دشمنی را در هر حدّ و اندازه­ای از اقتدار نظامی و تواناییهای تبلیغاتی و سیاسی، مرعوب می ­کند.»

وعدة دیدار همة ملّت آزاده و سرافراز ایران و تمامی شما کتابداران و اهالی فرهنگ در روز بیست و دوّم بهمن در بزرگترین روز تاریخی ملّت ایران در اجتماعی به وسعت تمامی سرزمین مقدّس ایران.

                                                                                                    علیرضا مختارپور

                                                                                                       دبیرکل

به گزارش روابط عمومی نهاد کتابخانه های عمومی کشور و به نقل از خبرگزاری نسیم، مقام معظم رهبری دو هفته قبل با اشاره به حوادث اخیر کشور فرانسه و سایر کشورهای غربی طی نامه ای خطاب به جوانان غربی از آنها خواستند که درباره ارزش های اسلامی و قرآن اندیشه کنند و از آنها خواستند اسلام را از منابع اصلی آن و بدون واسطه از قرآن و زندگی پیامبر بزرگ اسلام (ص)  فراگرفته و به آن‌چه توسط رسانه‌ها به آنان القا می‌شود، اکتفا نکنند. همچنین ایشان در این نامه عنوان کردند که از آن‌جایی که آینده ملت و سرزمین در دستان جوانان است و حس حقیقت جویی در قلب‌های جوانان زنده‌تر است، این قشر مخاطب سخنان ایشان هستند.

درباره اهمیت و راهکارهای تحقق منویات رهبری در این نامه به سراغ علیرضا مختارپور، دبیرکل نهاد کتابخانه های عمومی کشور رفتیم؛ وی که سال ها مسئولیت در حوزه کتاب را دارد به نکته های خوبی در این نامه اشاره کرد.

«نسیم»: چگونه می توانیم پیام رهبری را به جوانان کشورهای غربی محقق کنیم؟

مختارپور: درباره اهمیت این نامه باید گفت که خود ایشان در ابتدای نامه درباره چرایی نوشتن نامه در این برهه زمانی توضیح داده اند و مهمترین نکته درباره نامه این است که به خود متن نامه توجه شود؛ البته در برخی رسانه ها تحلیل های خوبی نسبت به نامه اخیر رهبری صورت گرفته است، ولی در بعضی از تحلیل ها و تفسیرها  به متن نامه توجه کافی نشده است که این کمبود اینگونه تحلیل ها و تفسیرها به شمار می رود.

رهبری خودشان در این نامه نوشته اند که حوادثی که در فرانسه و کشورهای غربی در حال رخ دادن است به خصوص حوادث اخیر باعث شد که مستقیم با جوانان غربی صحبت کنم؛ چرا که احساس ایشان این است هدف اتفاقاتی که امروزه در غرب رخ می دهد، این است که یک سدی بین جوانان امروز غربی و واقعیت ایجاد شود که رهبری این مهم را به سدعاطفی تعبیر کرده اند. به عبارت دیگر مقام معظم رهبری در این نامه عنوان می کنند که دشمنان در حال ایجاد سد عاطفی هستند، تا جوانان به واقعیت دست پیدا نکنند؛ البته منظور از سد عاطفی این است که وقتی می خواهند بین افراد و واقعیت فاصله ایجاد کنند، ضد عاطفه را برای مخاطب به وجود آورده که باعث وحشت و رعب افراد می شود و دشمنان با ایجاد این سد می خواهند جوانان را از اسلام بترسانند و هدف دشمنان کسب سودجویی هایی در این میان است. 

حس حقیقت‌جویی در جوانان غربی بیشتر از سیاستمداران و زمامداران آنها است

طبیعتا وقتی فردی از موضوعی وحشت داشته باشد، به هیچ عنوان به سوی شناخت آن موضوع نخواهد رفت؛ از این رو هدف دشمنان عدم شناخت جوانان از اسلام است، البته رهبری در این نامه جوانان غربی را دعوت به شناخت اسلام کرده اند و حتی در نامه عنوان کرده اند که نمی گویم تفسیر بنده از اسلام را قبول کنید، بلکه خودتان به دنبال شناخت اسلام بروید. همچنین ایشان در این نامه خطاب به جوانان غربی می گویند احساس بنده این است که حس حقیقت جویی در شما جوانان بیشتر از سیاستمداران تان است؛ البته این دسته از افراد چون هدف هایی دارند اصلا حس حقیقت جویی ندارند، در حالی که شما جوانان این حس را دارید و از طرف دیگر آینده کشورهای غربی نیز در دستان شماست و نیروهای تاثیرگذار برای آینده کشورتان خواهید بود. نکته دیگر در این نامه این است که رهبری می گویند شما اعتماد صددرصد به مورخین و سیاستمداران خود نکنید؛ چرا که بسیاری از مطالبی که آنها طی 100 سال گذشته نوشته اند، مانند جنگ جهانی و اتفاقاتی که بر سر سیاه پوستان گذشته، امروزه باعث سرافکندگی آنها شده است، از این رو گمان نمی کنید کارهایی که امروز سیاستمداران شما انجام می دهند، باعث شرمساری شان در 50 یا 100 سال دیگر شود، در حالی که 50 سال دیگر شما جوانان زمامدار امور هستند؛ از این رو چرا الان کاری نکنید که 50 سال دیگر خجالت زده نشوید.

دعوت به شناخت، منطق، تحقیق، پرسش و کنجکاوی بیشترین کلماتی است که در نامه رهبری تکرار شده است

رهبری در این نامه به جوانان غربی می گویند که کاری کنیدکه 50 سال دیگر نگویید که اشتباه کرده ایم؛ با این حال باید بگویم که یکی از مهمترین ویژگی های متن نامه این است که برخلاف دعوت مکاتب، فرقه ها، جریان های فکری و نحله های مذهبی تحریف شده در دنیا که افراد را به تسلیم و تبعیت کورکورانه دعوت می کنند، بیشترین کلمه ای که در متن نامه رهبری تکرار شده، دعوت به شناخت، منطق، تحقیق، پرسش، کنجکاوی و حقیقت جویی است.

با توجه به کلمات به کار گرفته شده در نامه رهبری باید به این موضوع اشاره کرد که قطعا مکتبی تا به این اندازه مخاطب را به حقیقت دعوت می کند که به عقلانیت و درست بودن راه خود مطمئن است و هیچ ترسی از آشنا شدن جوانان با خود ندارد، اینکه رهبری در این نامه عنوان کرده اند که هر کس که می خواهد مستقیم درباره مکتب اسلام تحقیق کند، این ادعای بزرگی است که حاکی از اطمینان و یقین قلبی است، از سوی دیگر دعوت به پرسشگری مسئله مهمی است که در این نامه به آن توجه شده است.

مقام معظم رهبری به صورت مصداقی جرقه‌هایی را در ذهن جوانان غربی نسبت به اسلام ایجاد کردند

در متن نامه کلمات مطالعه، آشنا شدن و منطق زیاد به کار رفته شده است و رهبری خطاب به جوانان غربی عنوان می کنند که خودتان بروید و درباره اسلام مطالعه کنید؛ البته رهبری در این نامه گاهی به صورت مصداقی جرقه هایی را در ذهن جوان غربی ایجاد می کنند؛ چرا که رهبری در این نامه عنوان کردند اگر دین اسلام، پیامبر اسلام و پیام قرآن آن طوری که سیاستمداران شما نشان می دهند یک مکتب غیرعقلی، خشن، غیردموکراتیک و ظلم کننده به بشریت باشد، چطور این مکتب توانسته تمدن قرن 4 و 5 را در دنیا ایجاد کند، از سوی دیگر این تمدنی است که هنوز هم به افرادی چون خواجه نصیرالدین و ابن سینا که از دل این مکتب بیرون آمده اند، احترام گذاشته می شود و زمانی که ما امثال ابن سینا را داشتیم در غرب قرون وسطا بوده است، حال آیا ممکن است از درون یک مکتب خشن و غیرمنطقی و غیرعقلانی افرادی چون ابن سینا، حافظ، خواجه نصیرالدین طوسی، فارابی، کندی، رازی و ... متولد شد و مکتبی که در آن عقل و منطق نداشت، بزرگ ترین فلسفه های فکری را داشته باشد.

فلسفه ابن سینا، فلسفه مشاء، فلسفه عرفان و ... از مکتب اسلامی ایجاد شده است و قطعا بیان اینگونه مسائل ایجاد سوال کردن در ذهن جوان غربی است و احساس می کنم چون در این پیام بسیار هوشمندانه، عمیق و مبتنی بر یک منطق صحیح وحیانی و عقلانی و عاطفی روی نقاط حساس دست گذاشته شده است و رهبری سعی کردند جوانان غربی را تحریک به پرسشگری کنند؛ چرا که مقام معظم رهبری در این پیام به جوان غربی نگفتند که به دنبال چه هدفی باشد و تنها آنها را به پرسشگری دعوت کرده اند؛ از سوی دیگر تکان های بسیار شدیدی را به احساسات و عقل جوانان داده اند به گونه ای که در نامه عنوان می کنند امروزه می گویند مرزهای جغرافیایی به خاطر فضای مجازی گسسته شده است حال اگر مرزشکنی در همه عرصه ها رخ داده چرا میان شما و حقیقت سد ایجاد کرده اند؛ چطور در ذهن شما مرز ایجاد می کنند ولی می گویند در دنیا باید مرزهای جغرافیایی و اطلاعاتی از بین برود؛ در حالی که در ذهن جوان غربی  تصویری ایجاد کردند که اصلا بدون اینکه مواجه با حقیقت نسبت به اسلام، تعصب کورکورانه مخالف نسبت به این دین داشته و از اسلام می ترسند.

پیام رهبری دعوت به منطق، شناخت و مواجه با واقعیت است، از این رو پیام ماندگاری در تاریخ خواهد بود

تصور می کنم پیام رهبری دعوت به منطق، پرسشگری، کنجکاوی، شناخت، مواجه صریح و روشن با واقعیت است؛ از این رو باید بگوییم که این پیام بی نظیر است و هر چه هم کشورهای غربی سعی در سانسور و محدود کردن متن پیام نامه رهبری به جوانان غربی داشته باشند، ولی این پیام در تاریخ ماندگار خواهد بود و هر روزی که هر متفکری در هر سطحی از سن، سواد و تحصیلات با این پیام مواجه شود، از این پیام جز دعوت به حقیقت، جز صداقت، راستی، دعوت به پرسشگری و کنجکاوی چیزی نخواهد یافت.

«نسیم»: رهبری نیز در این نامه به ازبین رفتن مرزهای جغرافیایی اشاره کردند؛ به نظر شما چرا هنوز نتوانسته ایم اسلام را با توجه به این مسئله به درستی به غرب معرفی کنیم؟

مختارپو: ممکن است کسانی از این موضوع استفاده کنند و درباره کم کاری در این زمینه صحبت کنند؛ که این موضوع درستی است؛ اما به نظرم این پیام حداقل در این مسائل وارد نشده؛ چرا که امروزه در کتابخانه های اروپا و آمریکا کتاب های بسیار خوبی درباره پیامبر (ص) و اسلام وجود دارد و رهبری در این نامه به جوانان غربی توصیه می کنند که به این آثار مراجعه کرده و یا از طریق فضای مجازی به کتاب هایی در این زمینه دسترسی پیدا کنند.

معتقدم نامه مقام معظم رهبری به جوانان غربی خطاب به مسئولان کشور نیست؛ از این رو باید نهادهای مردمی، جوانان متعهد و مسلمانان سایر کشورها در این زمینه ورود پیدا کنند؛ البته در خصوص تحقق این 2 نامه دو اولویت وجود دارد که اولین اولویت رساندن متن پیام این نامه به جوانان غربی است؛ چرا که ممکن است جریان های استکباری پیام نامه رهبری را تحریف و سانسور کنند، دومین اولویت در خصوص نامه این است که اگر جوان غربی این نامه را خواند و عنوان کرد که می خواهد به منابع اسلامی دقیق درباره پیامبر و قرآن دسترسی پیدا کند، فهرستی از کتب خوب و دقیق در این زمینه را به زبان های مختلف در اختیار آنها بگذاریم و یا حتی اگر جوان غربی عنوان کرد که می خواهد به صورت آنلاین پاسخ درست، بی واسطه و مبتنی بر منابع دست اول سوالات خود را درباره اسلام و پیامبر (ص) دریافت کند، بتوانیم در این زمینه کاری انجام دهیم، البته این وظیفه دولتی نیست بلکه شبکه های اجتماعی متعهد، گروه های مردم نهاد و .... باید در این زمینه ورود کنند.

«نسیم»: در حوزه ادبیات به ویژه ادبیات داستانی چطور می توان منویات مقام معظم رهبری را محقق کرد؟

مختارپور: معتقدم این بحث جدای از نامه اخیر رهبر معظم انقلاب به جوانان غربی است و این نامه ارتباطی به انقلاب اسلامی و حوادث مرتبط با این حوزه ندارد؛ البته این بدان معنا نیست که موضوعات انقلاب اسلامی اهمیت ندارد، چرا که امروزه غرب و جریان استکباری هدف شان محدود کردن انقلاب اسلامی نیست؛ بلکه هدف شان سرچشمه انقلاب یعنی اسلام و پیامبر است و می خواهند اسلام، پیامبر (ص) و قرآن را مخدوش کنند. در حقیقت آن کشیش نادانی که قصد آتش زدن قرآن را داشت، می خواست با این اقدام ارزش و تقدس این کتاب را از بین ببرد، از این رو باید بگویم که امروز بحث دشمنان انقلاب اسلامی نیست.

منطق استکباری دشمنان به دنبال هدف قرار دادن سرچشمه انقلاب اسلامی است

البته نه اینکه غرب و استکبار جهانی مخالف انقلاب اسلامی نیست، چرا که آنها مخالف انقلاب مان هستند، ولی دشمنان متوجه شده اند که باید به جای هدف قرار دادن انقلاب اسلامی، سرچشمه انقلاب را که همان اسلام است، هدف قرار دهند؛ چرا که اگر بتوانند چهره منور و مقدس پیامبر را مخدوش کنند، دیگر انقلابی مبتنی بر تعالیم اسلام به وجود نخواهد آمد. در حالی که اگر تنها انقلاب اسلامی را هدف قرار دهند و تعالیم ناب اسلام در جهان باقی بماند در آینده انقلاب های دیگری مبنی بر این تعالیم شکل خواهد گرفت.

به همین دلیل باید بگوییم که دشمنان در منطق استکباری خود هدف را درست تشخیص داده اند. از این رو نمی خواهند جوانان غربی با اسلام، قرآن و پیامبر آشنا شده و اسلام را بشناسند و نامه اخیر رهبری نیز به این اصل پرداخته است.

مسئله دیگر بحث ترجمه آثار در حوزه انقلاب اسلامی است، اینکه در این حوزه کاری صورت نگرفته است، بحث کاملا درستی است؛ چرا که ما حتی در داخل کشور نیز کم کاری کرده ایم و امروزه چند رمان قوی در حوزه انقلاب اسلامی در کشور تالیف شده است؟ حتی درباره دفاع مقدس نیز رمان قوی ای نداریم و آثاری که در این زمینه منتشر شده، بیشتر کتاب های خاطرات بوده است، در حالی که کتاب های خاطره باید مبنای تالیف رمان در کشور قرار گیرد، این موضوعی است که رهبری نیز به آن اشاره و عنوان کردند که درباره انقلاب کبیر فرانسه، انقلاب روسیه و .... کتاب های زیادی در قالب رمان نوشته شده است.

نکته ای که باید درباره نوشتن آثار در قالب رمان یادآور شد این است که رمان تاثیرگذاری بیشتر روی مخاطب دارد. ولی ما در حوزه انقلاب اسلامی برای جوانان داخل کشور نیز کم کاری کرده ایم و به تبع آن اقدام مناسبی برای ترجمه آثار برای مخاطب خارج از کشور انجام نشده است. معتقدم باید جوانان اروپایی، کشورهای غربی و سایر کشورها را به عنوان اولویت تالیف و ترجمه کتاب در حوزه انقلاب اسلامی در نظر بگیریم.

کتاب‌های ایرانی نباید عینا به زبان‌های دیگر ترجمه شود

مسئله مهمی که در حوزه ترجمه آثار باید مدنظر قرار گیرد این است که نباید کتابی را که در ایران به چاپ رسیده، عینا به زبان دیگری ترجمه کنیم، چرا که برخی مطالب کتاب ها ناظر به مسائل آداب و رسوم و جزئیات زندگی داخل کشور است و در صورت ترجمه این مطالب امکان دارد که مخاطب خارج از کشور اصلا متوجه اصل مسئله نشود و این مسئله برای همه کتاب ها حتی کتاب های شهید مطهری که امام خمینی (ره) فرمودند بدون استثنا قابل تایید است نیز باید رعایت شود.

مقام معظم رهبری نیز در این زمینه توصیه هایی را عنوان کرده اند. ایشان فرمودند باید مطالبی از کتابی که قرار است به زبان دیگری ترجمه شود و مورد استفاده قرار گیرد  قابل فهم برای جوانان هر کشوری باشد. در حقیقت این توصیه بیانگر این موضوع است که نباید ضرب المثل هایی را که در کتاب های ایرانی وجود دارد  برای مخاطب اروپایی ترجمه کنیم؛ چرا که ضرب المثل های ایرانی اصلا قابل فهم برای این مخاطب نیست.

در این زمینه مثال می زنم؛ یکی از متفکران غربی یکی از کتاب های ایرانی را مطالعه کرده بود که در این کتاب ضرب المثل "دماغت چاق است" به کار رفته بود و این مخاطب متوجه منظور نویسنده نشد! و یا اخیراً یک نویسنده کودک و نوجوان عنوان می کرد که در کتابی که به زبان دیگری ترجمه شده عبارت "عروس رفته گل بچیند" به زبان مقصد ترجمه شده بود که یکی از مخاطبان کتاب از مترجم سوال می کرد که چرا در ایران عروس ها در زمان عقد به فکر گل چیدن می افتند، در حالی که باید این کار را قبل از مراسم عقد انجام داد. از این رو باید بگویم که برخی مطالبی که در کتاب های منتشر شده در کشور به کار گرفته می شود، مبتنی بر فرهنگ و اطلاعات خاص منطقه ای کشور خودمان است و از این رو نباید آنها را ترجمه کرد؛ چرا که هدف اصلی در ترجمه آثار، انتقال پیام است و باید کتاب های مناسبی در حوزه تاریخ انقلاب اسلامی، مبانی و شخصیت های انقلاب اسلامی با رعایت نکات عنوان شده ترجمه شود.

مقام معظم رهبری اشراف کاملی به حوزه ترجمه آثار برای مخاطب خارج از کشور دارند

یکی دیگر از توصیه های مقام معظم رهبری در خصوص ترجمه آثار این است که ایشان فرمودند سعی نکنید یک ایرانی زبان، کتاب ها را ترجمه کند. بلکه تلاش کنید تا یک انگلیسی زبان آثار ایرانی را مورد ترجمه قرار دهد؛ چرا که این فرد به فرهنگ مقصد آشناتر است. در حالی که ما فارسی زبانان شاید نتوانیم محیط کشورهای دیگر را به خوبی درک کنیم. البته توصیه دیگر مقام معظم رهبری در حوزه ترجمه این است که کتاب ها را ما منتشر نکنیم بلکه سعی کنیم یک ناشر اروپایی کتاب را منتشر کرده و به فروش برساند؛ چرا که این ناشر سلیقه مخاطب را در جلد، متن، عرضه و نوع ارائه محصول بهتر از ناشر ایرانی می داند و اینها نکات دقیقی است که رهبری اشراف گسترده ای به آنها دارد.

«نسیم»: عدم تالیف کتاب های مناسب درباره انقلاب اسلامی را متوجه کدام بخش از صنعت نشر کشور می دانید؟

مختارپور: این مسئله ای چند وجهی است؛ هم نهادهایی که متولی کارهای فرهنگی هستند در این حوزه یا کم کاری کرده اند یا کارهای غیردقیقی انجام داده اند که به نتیجه نرسیده و هم خود نویسنده، شاعر و محققین به این موضوع نپرداخته اند. متاسفانه ما تنها در حوزه رمان با کمبود کتاب مواجه نیستیم بلکه درباره تاریخ انقلاب اسلامی، اسناد، کتاب های تصویری و معرفی شخصیت های انقلاب نیز کارهای زیادی صورت نگرفته است و این مسئله در حوزه رمان و شعر نیز مشهود است.

نویسندگان ایرانی نمی‌توانند از طریق نویسندگی ارتزاق کنند و این آفت بزرگی برای کشور است

با این حال باید بگویم که یکی از عوامل ایجاد انگیزه برای یک نویسنده، محقق و شاعر، رسانه ها هستند. البته نهادهای پشتیبانی کننده نیز نقش موثری را در این مسئله دارند؛ چرا که آفتی در کشور ما وجود دارد و آن این است که هیچ نویسنده ای نمی تواند از راه کتاب ارتزاق کند، در حالی که در برخی کشورهای دیگر نویسنده تنها با همان کتابی که چاپ می کند به خاطر طرح کتاب، فروش و سود مناسبی به دست آورده و می تواند زندگی خود را اداره کند و طبیعتا در چنین شرایطی نویسنده تمرکز خود را تنها بر روی اثر خود می گذارد، در حالی که در ایران نویسندگان برای اداره زندگی شان باید 2 شغل دیگر در کنار نویسندگی داشته باشند و این مسئله محدودیت های بدی را برای این قشر ایجاد می کند.

اگر کتاب و کتابخوانی در کشور رواج یافته و تیراژ کتاب بالا برود، باعث سود ناشر و به تبع نویسنده می شود و این مسئله تمرکز نویسندگان را افزایش خواهد داد؛ در حالی که امروزه آمارهای رسمی کشور نشان می دهد تیراژ کتاب تنها 500 یا 700 نسخه است و قطعا چنین تیراژی سودی برای نویسنده نخواهد داشت؛ از این رو نیازمند حمایت نهادهای مرتبط در این زمینه و ترویج کتابخوانی از طریق رسانه ها در جامعه هستیم، چرا که از این طریق بازار کتاب و کتابخوانی رونق پیدا کرده و نویسنده ارج گذاشته می شود و در صورت تحقق این مهم، نویسندگان به کار در مسیر خود تشویق خواهند شد.

«نسیم»: نهاد کتابخانه های عمومی کشور چه اقدامی برای معرفی کتاب های انقلاب اسلامی انجام داده است؟

مختارپور: با وجود اینکه تا اول دی ماه بودجه ای برای خرید کتاب نداشته ایم؛ ولی در حال حاضر با صرفه جویی صورت گرفته، اقدام به خرید کتاب کرده ایم. البته در دوره جدید هر کتابی را که خریداری می کنیم به صورت جزوه و در فضای مجازی به معرفی آن می پردازیم و به طور مثال چند کتاب را در حوزه انقلاب اسلامی طی چند هفته گذشته معرفی کرده ایم.

امیدواریم بتوانیم کتابخانه‌های کشور را مرکز معرفی و نقد کتاب کنیم

قرار است بخش معرفی کتاب را در سایت اطلاع رسانی نهاد کتابخانه های عمومی فعال تر و قوی تر کنیم و با برگزاری جلسات معرفی و نقد کتاب آرام آرام به این سمت حرکت کنیم که کتابخانه های عمومی به مرکز معرفی و نقد کتاب در کشور تبدیل شوند که امیدواریم این مسیر نقش موثری در ترویج کتاب ها داشته باشد.

البته نهاد کتابخانه های عمومی کشور متصدی تالیف و ترجمه کتاب نیست، بلکه وظیفه ما خریداری و توزیع کتاب های تالیف شده در  کتابخانه های کشور است.

به گزارش روابط عمومی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، در ادامه انتشار اطلاعیه اداره کل پژوهش و نوآوری نهاد در بیست و چهارم دی (اینجا) در خصوص لزوم مراجعه همکاران به سامانه فراگیر آموزش و تکمیل اطلاعات فردی، مجدداً از تمامی همکاران سراسر کشور که تاکنون وارد سامانه مذکور نشده یا اطلاعات مورد نیاز را تکمیل نکرده‌اند درخواست می شود هر چه سریعتر با مراجعه به سامانه فراگیر آموزش و تکمیل اطلاعات، امکان بهره‌مندی از مزایا و خدمات آموزش را برای خود فراهم کنند.

بر این اساس لازم است همکاران گرامی با مراجعه به آدرس اینترنتی اداره آموزش و توانمندسازی به نشانی AMOOZESH.IRANPL.IR مراجعه و پس از انتخاب صفحه سامانه فراگیر آموزش، با وارد نمودن نام کاربری و رمز عبور به صفحه شخصی خود وارد شده و ضمن مطالعه اخبار و اطلاعیه‌های موجود، مراحل زیر را مورد توجه و اقدام قرار دهند:

1. برای ارسال تصویر پرسنلی، ‌شماره تلفن همراه و نشانی رایانامه (ایمیل) قسمت اطلاعیه‌ها و اخبار را انتخاب کنند و پس از مطالعه موارد مذکور نسبت به ارسال موارد ذکر شده اقدام نمایند.

2. کاربرگ ارزشیابی‌ آموزش‌های برگزار شده در سال 1392، در سامانه قرار دارد که مقتضی است همکاران گرامی پس از انتخاب گزینه ارزیابی، فرم‌های ارزشیابی را تکمیل و ذخیره کنند.

3. همکارانی که رمز ورود خود به سامانه را از یاد برده‌اند می‌توانند با انتخاب گزینه مربوط (رمز خود را فراموش کرده‌ام)، نشانی ایمیل خود را وارد کنند تا اطلاعات مربوط به نام کاربری و رمز ورود برایشان ارسال شود.

به گزارش روابط عمومی اداره کل کتابخانه های عمومی استان تهران، علی نیکنام مدیرکل کتابخانه های عمومی استان تهران اظهار داشت: همزمان با آغاز هفته کتاب و کتابخوانی، کتابداران کتابخانه های عمومی استان تهران و البرز در نخستین روز این هفته با آرمان های بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران تجدید میثاق می کنند.

وی در ادامه افزود: با هماهنگی های انجام شده کارکنان نهاد، معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی تهران و جمعی از مدیران انتشارات کشور نیز در این مراسم کتابداران کتابخانه های عمومی استان تهران و البرز را همراهی خواهند کرد.

نیکنام در پایان عنوان داشت: این مراسم شنبه 24 آبان سال جاری ساعت 10 صبح در مرقد امام خمینی (ره) برگزار می شود. 

به گزارش روابط عمومی نهاد کتابخانه های عمومی کشور و به نقل از خبرگزاری مهر، نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور از زمان تصدی دبیرکلی این نهاد توسط علیرضا مختارپور از اوایل سال جاری، به طور جدی پیگیر مساله نیم‌درصد بودجه این نهاد که از محل درآمد شهرداری‌ها کسب می‌شود، است. روز دوشنبه 5 آبان گزارشی در خبرگزاری مهر منتشر کردیم (بدهی 640 میلیارد تومانی شهرداری‌ها به نهاد کتابخانه‌های عمومی پرداخت می‌شود؟) که مربوط به این مساله بود. دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور با حضور در خبرگزاری مهر، درباره مسائل پیش‌روی نهاد به گفتگو با خبرنگار مهر پرداخت که موضوع نیم‌درصد بودجه یکی از مسائل مورد بحث در این گفتگو بود.

بندهای سیاست‌های هشت‌گانه جدید نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، توسعه کتابخانه‌ها و همچنین گسترش بخش‌‌های مربوط به کودک و نوجوان از دیگر محورهای گفتگوی مورد نظر بودند. مشروح متن این گفتگو در ادامه می‌آید:

*مهر: در یکی از سخنرانی‌هایتان که سیاست‌های هشت‌گانه جدید نهاد را مطرح کردید، به اصل کتابخانه‌محوری اشاره کردید. منظورتان از کتابخانه‌محوری چه بود؟ یعنی مدیر هر کتابخانه به طور مستقل برای آن کتابخانه تصمیم بگیرد و سیاست‌هایش را تبیین کند؟

در این زمینه نکته اول این است که، سیاست‌هایی که اعلام کردم، سیاست‌های داخلی نهاد برای تحقق مهم‌ترین هدف نهاد بود. هدف نهاد گسترش و ترویج کتابخوانی و ارائه بهترین خدمات به علاقه‌مندان کتاب و کتابخوانی است. این هدف ماست؛ همان‌چیزی که از آن به نهضت کتابخوانی مفید تعبیر می‌شود. البته این تعبیر هم قابل خدشه نیست. خب معلوم است در تمام دنیا، مردم می‌خواهند کتاب مفید بخوانند. کتابی که مفید نباشد، مخاطب ندارد. به عنوان مثال، اهالی شعر می‌دانند که شعرای قدیم می‌گویند شعر ضعیف نخوانید چون ساختار ذهنی شما را به هم می‌ریزد و سلیقه‌تان را خراب می‌کند.

ما گفتیم در نهاد 8 سیاست داریم تا به آن هدف مشخص برسیم. یکی از این سیاست‌ها کتابخانه‌محوری بود که در آن سخنرانی هم اشاره کردم در مقابل «نهاد و اداره‌محوری» قرار دارد. سازمان نهاد به این شکل است که یک هسته مرکزی داریم که در تهران قرار دارد. در استان‌ها، اداره کل داریم که اداره‌کل هر استان است. بعد در شهرستان‌ها، اداره کوچک‌تری داریم که اداره کتابخانه‌های شهرستان است و بعد کتابخانه داریم؛ که کتابخانه محلی است که ماموریت ما در آن‌جا تحقق پیدا می‌کند. شعاری که به آن اشاره کردم این بود که ما نه این ادارات شهرستان و استان و نه نهاد مرکزی را به عنوان محور برنامه‌هایمان نمی‌دانیم. حالا معنای این نگرش چیست؟ معنایش این است که شما مثلا بودجه‌ای برای گسترش تشکیلات دریافت می‌کنید. یک وقت ادارات خود را تقویت می‌کنید، از جمله ساختمان، ماشین‌ها و ... را. من در مقابل این روش «نه» گفتم. ما هر امکانی از جهت کمک به نیروی انسانی، حقوق و کمک به بهبود شرایط به دستمان بیاید، آن را خرج کتابخانه خواهیم کرد. ما نمی‌خواهیم سازمان اداری‌مان را گسترش بدهیم. ما می‌خواهیم کتابخانه‌هایمان را گسترش بدهیم.

براساس گزارش‌هایی که هفته پیش گرفتم، باید با کمال تاسف اعلام کنم که چیزی نزدیک هزار و 800 کتابخانه ما، در حال حاضر سیستم اعلام اطفای حریق کامل ندارند. وجود سیستم اعلام اطفای حریق مناسب در کتابخانه، شرط باز بودن یک کتابخانه است. چون هم امنیت کتابدار و هم اعضای مراجعه‌کننده و هم سرمایه کتاب‌ها ایجاب می‌کند که سیستم اطفای حریق مناسبی داشته باشیم. اگر خدای ناکرده اتفاقی بیافتد، می‌خواهیم بعد از روی دادن آن فکر چاره بکنیم؟ خب حالا اگر من بودجه و امکاناتی داشته باشم، باید خرج ادارات و مراکز استان‌ها بکنم یا خرج کتابخانه‌ها؟ نکته کتابخانه‌محوری به این معنی است. یعنی اگر امکاناتی به دستمان رسید، در نتیجه‌اش کتابخانه‌ بهتر، مخاطب بهتر و کتابدار راضی‌تر داشته باشیم.

*مهر: شما به تازگی ساعت کار برخی از کتابخانه‌ها را کم کرده‌اید. چه دلیلی برای این کار وجود داشت؟

بله اتفاقا بعضی از اعضای کتابخانه‌های کشور برای این موضوع از ما دلگیر هم شده‌اند اما دلیلش این است که ما بیش از 600 کتابخانه تک‌کتابدار داشتیم. یعنی کتابخانه‌ای که شیفت بعدازظهرش یک کتابدار خانم بود. این کتابدار خانم در یک کتابخانه تنهاست و چند ساعت بعد از اذان مغرب و تاریک شدن هوا باید در کتابخانه بماند؛ آن‌جا ماموریت امنیت ندارد، انتظامات ندارد، آن خانم همکاری ندارد و عضو زیادی هم در آن ساعت در کتابخانه نیست. بنابراین آن خانم همکار نگران است و مضافا بعد از پایان کارش برای رفتن به منزلش در آن ساعت شب، مشکل دارد. در برخی از شهرها اصلا کتابخانه‌ها دور از شهر و منزل کتابداران هستند. بنابراین با صدور بخشنامه‌ای، ساعت کار کتابخانه‌هایی را که این‌گونه بودند، کم کردیم. اما از طرف دیگر اعلام کردیم هر استان و شهرستانی که در آن ساعت عضو کافی کتابخوان داشته باشد و بتواند در آن ساعت، کتابدار مرد داشته باشد، در آن ساعت باز خواهد ماند و به آن کتابدار، اضافه‌کار مخصوص پرداخت خواهیم کرد.

حالا اگر من بودجه و امکانات داشته باشم و بتوانم کتابخانه‌های یک کتابدار را به دو کتابدار تبدیل کنم، چه اتفاقی می‌افتد؟ کتابداری که در کتابخانه تک‌کتابدار فعالیت می‌کند، نمی‌تواند به مرخصی استحقاقی برود چون اگر این کار را بکند، کتابخانه‌اش تعطیل می‌شود. در نتیجه مرخصی استحقاقی‌اش از بین می‌رود چون طبق قانون، نیمی از مرخصی استحاقی ذخیره می‌شود و اگر در سال استفاده نشود، از بین می‌رود. بنابراین حق کتابدار نهاد در حال ضایع شدن است. حرفی که زده می‌شود این است که خب بروید یک کتابدار دیگر اضافه کنید. باشد! اما من برای این 600 کتابخانه باید 600 کتابدار بگیرم. یعنی اضافه شدن 600 حقوق ماهیانه دیگر به بودجه نهاد. وضعیت بودجه ما هم به گونه‌ای است که از ابتدای سال تا حالا، کتاب نخریده‌ایم تا آخر سال هم اگر به همین منوال باشد، نمی‌توانیم بخریم. چون حتی بودجه موجودی که امسال به ما تخصیص داده شده، کفاف حقوق و مزایای کتابداران فعلی ما را نمی‌دهد حالا من چگونه 600 کتابدار جدید استخدام کنم؟

در مورد نیم‌درصد شهرداری‌ها هم که خودتان تحقیق کرده و گزارش تهیه کرده‌اید و می‌دانید که با مقاومت‌ها و واکنش‌های مختلف روبرو هستیم. در حالی که دوستان توجه نمی‌کنند در رژیم طاغوت که به یک معنا، رژیمی ضدفرهنگی بود، یک و نیم‌درصد از درآمد شهرداری‌ها به کتابخانه‌ها اختصاص داده می‌شد اما در حال حاضر در کشورمان که اولویت آن باید فرهنگ باشد، نیم‌درصد به این مساله اختصاص داده شده و همین نیم‌درصد هم پرداخت نمی‌شود.

مساله کتابخانه‌محوری که به آن اشاره کردم، این‌جا معنی پیدا می‌کند. یعنی اگر بتوانم، کتابخانه اضافه می‌کنم، کتابدار اضافه می‌کنم و حتی کتاب اضافه می‌کنم چون کتاب، مانند خون تازه در رگ کتابخانه‌هاست. اگر کتاب تازه در کتابخانه باشد، اعضای بیشتری می‌آیند و مطالعه بیشتر می‌شود. من اگر نتوانم 6 ماه کتاب جدید بخرم و به کتابخانه‌ها اضافه کنم، در حالی که دکوراسیون اداره‌ را تغییر دادم، چه اهمیتی دارد؟

* مهر: بحث نیم‌درصد شهرداری‌ها را ادامه بدهیم. ما با آقای چمران رئیس شورای شهر تهران هم در این باره صحبت کردیم. مهمترین نکته آقای چمران این بود که دولت بدهی‌اش را به شهرداری پرداخت نمی‌کند؛ بدهی عوارض نوسازی و غیره را. و هروقت دولت این بدهی را پرداخت کرد، شهرداری هم بدهی‌اش را به نهاد کتابخانه‌ها پرداخت می‌کند. نکته مورد سوال از شما این است که استدلال دوستان این است که شهرداری‌ها خودشان در این سال‌ها کتابخانه دارند. شهرداری تهران بیش از 200 باب در کتابخانه در تهران دارد. آیا تاسیس این کتابخانه‌ها قانونی است؟ یا باید بودجه‌ای که آن‌جا هزینه می‌شود به نهاد اختصاص پیدا کند؟

اول این که آقای چمران از شخصیت‌های فرهنگی و بسیار محترم هستند. به لحاظ حقوقی هم عضو هیئت امنای نهاد هم هستند. این عضویت هم برای این بود که همین بند قانونی اجرا شود. اما در مورد استدلال‌هایی که شده، صحبت‌هایی دارم. اول این‌که اگر قانون اعلام کرده بود که از محل دریافت‌های شهرداری از دولت باید این نیم‌درصد پرداخت شود و اگر نشود، این قابل وصول نیست، این استدلال پذیرفته بود. اما این نکته در قانون گفته نشده، بلکه اشاره شده که از «محل درآمدهای شهرداری». درآمدهای شهرداری هم از عوارض و خدماتی است که به مردم ارائه می‌کند، حاصل می‌شود.

دوما در هیچ‌جای قانون کشور نداریم که نهادی می‌تواند از تکلیفی که قانون بر عهده او گذاشته، تخطی کند. چون مساله نیم‌درصد، قانون سالانه بودجه نیست بلکه ماده 6 اساسنامه نهاد کتابخانه‌هاست و قانون دائمی است. در قانون به هیچ نهادی اجازه داده نشده که بتواند به بهانه‌هایی که به طور مستقیم به ماموریتش مربوط نیست، از انجام ماموریتش سر باز بزند.

نکته سوم این‌که، حتی اگر به فرض بپذیریم، شهرداری تهران، کتابخانه ساخته است. اما آیا همه شهرداری‌های کشور کتابخانه دارند؟ ما که تنها از شهرداری تهران طلب نداریم بلکه طرف طلب‌مان همه شهرداری‌های کشور هستند. ما 640 میلیارد از شهرداری‌های کل کشور طلب داریم. خب ما تعداد زیادی شهرداری در شهرهای مختلف کشور داریم که کتابخانه ندارند اما آیا سهم نیم‌درصد از آن‌ها دریافت شده است؟ من هم می‌دانم که شهرداری‌های کوچکی داریم که درآمد چندانی ندارند. به همین دلیل هم پیشنهاد شده تا در مسائل اجرایی و آیین‌نامه‌ها و مقررات بعدی اگر شهرداری شهری درآمد نداشت، از درآمد شهرداری‌های مرفه آن استان به این شهرداری کمک شود یا اصلا از بودجه نهاد مرکزی که مجلس می‌دهد، به آن شهر کمک شود. حرف ما هم همین است که شهرداری‌هایی را که کوچک هستند، از بودجه نهاد کمک کنیم. شهرهایی که کتابخانه ندارند و وضعشان خوب است، نیم‌درصد را بدهند و ما تامین‌شان کنیم. شهرهایی که دارا هستند و کتابخانه دارند، اولا در قانون نگفته اگر کتابخانه داشتید، خرج خودتان بکنید. حالا فرض کنید این هم باشد، 82 کتابخانه استاندارد در شهر تهران وجود دارد، نهاد هم تعدادی کتابخانه در این شهر دارد. این‌که منطقی‌تر بود که بگویند ما کل نیم‌درصدمان این عدد است، فلان تعداد هم جمع کتابخانه‌های نهاد و شهرداری است پس فلان مبلغ را براساس سهمیه و مساحت و درجه‌شان اختصاص می‌دهیم به آن‌ها. این که منطقی‌تر بود.

منطقی این نیست که نیم‌درصد داده نشود و بعد روشی در کتابخانه‌های سازمان فرهنگی و هنری شهرداری در پیش گرفته شود که تازه ما را هم با مشکل روبرو کند. می‌گویید به چه معنا؟ به این معنا که ما در تهران 2 کتابدار از یک خانواده داریم. یکی به کتابخانه نهاد آمده و در ماه 850 هزار تومان حقوق می‌گیرد. دیگری در کتابخانه سازمان فرهنگی کار می‌کند و یک میلیون 600 هزار تومان حقوق می‌گیرد. و من در زیر این فشار هستم که شهرداری نیم‌درصد را نمی‌دهد، خودش هم کتابخانه زده و دو برابر نهاد حقوق می‌دهد و کتابدار ما با این همه مشکل و مضیقه، تازه احساس تبعیض می‌کند. می‌خواهم بگویم این عملکرد، نه تنها موجب بهبود وضع نشده بلکه نهاد را هم با مساله و اتهامی به نام تبعیض روبرو کرده است.

چه اشکالی داشت اگر سازمان فرهنگی هنری شهرداری، معاونت فرهنگی و آقای چمران که عضو هیئت امنای ما هستند، می‌آمدند و جلساتی می‌گذاشتیم تا میزان درآمد و سهم نیم‌درصد شهرداری را مشخص می‌کردیم، وضع کتابخانه‌های نهادی را هم مشخص می‌کردیم و شهرداری مثلا در زمینه مشکلی مانند اطفای حریق کتابخانه‌ها کمک می‌کرد و مثلا می‌گفت تعدادی را من به عهده می‌گیرم و هزینه‌اش را از نیم‌درصد کم می‌کنم.. هر چند در هیچ کجای قانون نیامده که اگر شهرداری کتابخانه زد نباید نیم‌درصد را بدهد!

ببینید بین این دو رویکرد تفاوت وجود دارد که یک سازمان از همه امکاناتش استفاده می‌کند، به شما کمک می‌کند و ظاهر قانون را هم رعایت می‌کند، به کتابخانه‌های خودش هم می‌رسد؛ و این رویکرد که همه درها را می‌بندد و می‌گوید من کتابخانه‌های خودم را دارم و خدمات و کارهای خودم را دارم. این وضع خوبی نیست. امیدوارم با رایزنی‌هایی که داریم این مشکلات حل شود چون حسن نیت را در همه دوستان می‌بینم. خواهشم فقط این است که این روند سرعت پیدا کند.

*مهر: بودجه عمرانی نهاد یکی از معضلاتی که است که سال‌ها حل‌نشده باقی مانده است. تا جایی که می‌دانیم این بودجه در اختیار وزارت ارشاد است و ظاهرا قرار است ارشاد در این زمینه هزینه کند. اما در این سال‌ها توسعه عمرانی چندانی در مجموعه نهاد کتابخانه‌ها ندیده‌ایم. منظور غیر از بحث تجهیز کتابخانه‌هاست. آیا برای در اختیار گرفتن این بودجه عمرانی تلاشی کرده‌اید؟

چند نکته در این میان وجود دارد که به نظرم باید تفکیک شوند چون، مسائل قدری خلط شده‌اند. بودجه عمرانی ما هنوز به ارشاد داده می‌شود. این بدان معنا نیست که ارشاد با نهاد همکاری نمی‌کند. اتفاقا ارشاد براساس سفارش نهاد، کتابخانه می‌‌سازد. یعنی تعامل وجود دارد. اما ارشاد فعالیت‌های دیگری از جمله تاسیس سالن سینما و ... دارد. در نتیجه بخش عمرانی ارشاد وظایف متعددی دارد. طبیعتا کتابخانه‌ها بخشی از وظایف ارشاد هستند. اما اگر این بودجه در اختیار نهاد قرار بگیرد، طبیعتا ما روی توسعه کتابخانه‌ها متمرکز می‌شویم. با کمیسیون فرهنگی هم صحبت کرده‌ایم و این مساله تصویب شده و از سال آینده اجرا خواهد شد.

اما این‌که اشاره کردید پیشرفت عمرانی در نهاد حاصل نشده، نیاز به تصحیح دارد. در گزارشی که امروز (دوشنبه 5 آبان) منتشر می‌کنیم به تغییرات این حوزه در این ماه نسبت به وضعیت همین ماه در سال گذشته اشاره خواهیم کرد. در پایان شهریور 92، 3 هزار و یک کتابخانه عمومی در کشور داشتیم؛ یعنی کتابخانه‌هایی که مربوط به ما می‌شوند. در پایان شهریور 93، این رقم به 3 هزار و 177 باب کتابخانه رسیده است. یعنی 176 کتابخانه اضافه شده است. البته این‌جا باید توضیحی داد چون آمار بالایی است. ما وقتی می‌گوییم کتابخانه باید دقت کنیم که 3 نوع کتابخانه داریم. از این 3 هزار و 177 کتابخانه، 2 هزار و 188 کتابخانه مربوط به نهاد هستند و 964 کتابخانه، مشارکتی هستند. مشارکتی هم یعنی کتابخانه‌ای که برای شخص یا سازمانی است و به نهاد می‌گوید حاضرم این کتابخانه، خدمات عمومی ارائه کند. ما کتابخانه را ارزیابی می‌کنیم و اگر شرایط استاندارد داشته باشد، توافقنامه‌ای با آن فرد یا سازمان امضا می‌کنیم و به تجهیز آن کتابخانه در مدت مشخص کمک می‌کنیم. (اما در ساختمان و اداره‌شان دخالتی نداریم) یک تعداد از این رقم افزایش، برای این کتابخانه‌های مشارکتی است و همه آن‌ها ساخته شده نیستند. رقم دقیق ساخته‌شده را در اختیارتان قرار خواهیم داد اما در مجموع این دو نوع کتابخانه، در یک سال گذشته، 176 باب افزایش داشته‌ایم. یعنی تقریبا هر 2 روز یک کتابخانه. این آمار خوبی است.

* مهر: این کتابخانه‌ها استانداردهای نهاد را دارند؟

بله. منظور کتابخانه‌هایی هستند که استانداردهای نهاد را دارند. البته توجه داشته باشید که همه آن‌ها درجه یک نیستند و در میانشان کتابخانه‌های روستایی و... هستند. مثلا در 4 ماهه اخیر نزدیک به 60 کتابخانه روستایی اضافه شده است. این کتابخانه‌ها کوچک هستند و روستایی‌اند اما مهم این است که در روستاهایی که کتابخانه نداشتند، این امکان ایجاد شده است.

وقتی کتابخانه‌ اضافه شده،‌ تعداد کتابدار ما هم اضافه شده است. البته کتابدار ما با این نسبت زیاد نشده است. 5 هزار و 527 کتابدار در پایان سال 92 داشتیم و در حال حاضر، 6 هزار و 47 کتابدار داریم. دقت دارید که نسبت افزوده شدن کتابخانه‌ها، بیشتر از کتابدارهاست. یک دلیلش مربوط به کتابخانه‌های مشارکتی است و دلیلش دیگرش این است که جذب چندانی نداشتیم. در همین مدت، اعضای ما از بیش از 2 میلیون و 200 نفر به 2 میلیون و 560 نفر افزایش داشته است. به این ترتیب، نسبت رشد اعضایمان 13 درصد بوده است. از بیش از 35 میلیون کتاب در کتابخانه‌ها، در حال حاضر به رقم 39 میلیون رسیده‌ایم و با یک افزایش 10 درصدی در این زمینه روبرو بوده‌ایم.

* مهر: با وجود عدم رشد بودجه، این‌ کتاب‌ها چگونه افزایش پیدا کرده‌اند؟ آیا مربوط به کتابخانه‌های مشارکتی هستند؟

خیر. این رقم مربوط به یک سال گذشته است نه از ابتدای سال تاکنون. مضاف بر این‌که روش‌های اضافه شدن کتاب به کتابخانه‌ها مختلف است؛ از جمله خریداری، اهدا توسط مردم و ... اگر رقم کتاب‌های وجین و حذف‌شده را در نظر نگیریم، تعداد اضافه‌ شده‌ها بیشتر بوده است. تعداد امانت دادن کتاب هم همچنین از 46 میلیون به 47 میلیون رسیده است. این رشدها وجود دارد اما نباید هیچ‌وقت ما را راضی و قانع بکند. به‌عکس همیشه تصور من این بوده که از 78 میلیون جمعیت ایران، واقعا باید بین 15 تا 20 میلیون عضو کتابخانه داشته باشیم اما در حال حاضر 2 میلیون 500 هزار نفر عضو کتابخانه‌ها هستند که رقم بسیار پایینی است. در این زمینه، برخی علت‌ها فرهنگی و برخی اجتماعی، برخی تربیتی هستند و برخی علت‌ها هم مربوط به این است که در برخی شهرها کتابخانه نداریم اما در شهری مانند تهران که کتابخانه به اندازه کافی وجود دارد، (291 کتابخانه ما و شهرداری 82 کتابخانه استاندارد و 200 کتابخانه غیراستاندارد دارد) چرا باید اعضای کتابخانه‌های ما و مشارکتی‌ها روی هم 295 هزار نفر باشد؟ فرض کنیم اعضای کتابخانه‌های ما 300 هزارنفر و اعضای کتابخانه‌های شهرداری هم 300 هزار نفر باشد. روی هم می‌شود 600 هزار عضو. آیا در شهری مانند تهران با این میزان جمعیت چند میلیونی که دسترسی هم آسان است، با وجود این همه دانشگاه و اماکن فرهنگی، 600 هزار عضو کتابخانه رقم قابل قبولی است؟

در بهترین حالت هم مردم به کتاب خریدن عادت دارند نه به مطالعه در کتابخانه. یکی از دوستان کمیسیون فرهنگی مجلس می‌گفت برای فرصت تحقیقاتی به یکی از کشورهای خارجی رفته بود و وقتی در محل اقامتش ساکن شده بود، اولین امکانی که به عنوان شهروند در اختیارش قرار داده بودند، کارت عضویت کتابخانه محله بوده است. ضمن این‌که گفته بودند هر کتابی که بخواهد و کتابخانه نداشته باشد، ظرف مدت یک روز تهیه می‌کنند.

در بهترین حالت هم مردم به کتاب خریدن عادت دارند نه به مطالعه در کتابخانه. یکی از دوستان کمیسیون فرهنگی مجلس می‌گفت برای فرصت تحقیقاتی به یکی از کشورهای خارجی رفته بود و وقتی در محل اقامتش ساکن شده بود، اولین امکانی که به عنوان شهروند در اختیارش قرار داده بودند، کارت عضویت کتابخانه محله بوده است. ضمن این‌که گفته بودند هر کتابی که بخواهد و کتابخانه نداشته باشد، ظرف مدت یک روز تهیه می‌کنند.این مساله فرهنگی باید از کودکی شکل بگیرد. حتما کتاب خریدن و بازدید از نمایشگاه کتاب خوب است اما پدر و مادرها باید به جای این‌کارها، عضویت در کتابخانه را برای بچه‌ها جا بیاندازند. به همین دلیل اولویت درجه یک ما در نهاد، گسترش بخش کودک و نوجوان کتابخانه‌ها شده است. بخش کودک کتابخانه‌های برخی استان‌ها کامل‌اند و دیگر شهرها در حال تکمیل شدن هستند. این اولویت دادن، باعث شده تا مطالب پیش‌نیاز را هم در نظر داشته باشیم. ظرف چند ماه آینده قصد داریم آموزش مهارت کتابخوانی و قصه‌گویی را برای مادرانی که فرزند دارند، در دستور کار قرار دهیم. اگر بتوانیم بخش کودک و نوجوان را تقویت کنیم، می‌توانیم به آینده امیدوار باشیم که بچه‌هایی که در آینده بزرگ می‌شوند، ارتباط‌شان را با کتابخانه حفظ کنند.

* مهر: این تقویت به چه شکلی خواهد بود؟

برخی ازمادران شاید امکان حضور در کتابخانه‌ها و استفاده از برنامه‌های آموزشی را پیدا کنند. ما می‌توانیم آن‌ها را از 2 طریق آموزش بدهیم. یکی از طریق تولید کتاب، مجله یا لوح فشرده و ارسال به منزلشان و دیگری آموزش از طریق فضای مجازی که به معنی شرکت در کارگاه‌های غیرحضوری است. اعلام جزئیات این مقوله بعد از هفته کتاب انجام می‌شود. احتمالا شاهد یک رشد در بخش کودک و نوجوان کتابخانه‌های عمومی باشیم. امیدوارم عضویت در کتابخانه دوباره تبدیل به یک منزلت اجتماعی بشود. در حال حاضر متاسفانه منزلت به بخش‌های دیگر رفته است. البته در آن مقوله‌ها هم تا حدی که به فرهنگ کمک شود، ایرادی ندارد اما مساله من غفلت از کتاب است.

* مهر: اگر فرض کنیم جمعیت عضو در کتابخانه‌های تهران، به جای 600 هزار نفر، چند میلیون نفر باشند؛ کتابخانه‌های نهاد تا چه میزان کشش دارند تا اعضای کتابخوان را پشتیبانی کنند؟

خدا کند کار به جایی برسد که مراجعه آن‌قدر باشد که ما تحت فشار قرار بگیریم و تجهیزاتمان را کامل‌تر بکنیم. ما در کتابخانه‌های نهاد در کل کشور 39 میلیون جلد کتاب داریم. فرض کنید از این میزان، 9 میلیون جلد کتاب در گردش قرار بگیرد. پس می‌توانیم به 9 میلیون نفر کتاب بدهیم. در حال حاضر به نسبت افراد، امکانات زیاد است. ما اگر عضو کتابخوان داشته باشیم، نوبت کاری را زیادی می‌کنیم، شیفت شبانه می‌گذاریم و ... حتی به طور آزمایشی در برخی شهرها این کار را انجام داده‌ایم که اگر خانواده‌هایی مشتاق هستند و نمی‌توانند به کتابخانه بیایند، کتاب را در منزل‌شان تحویل بدهیم. بعدا هم از آن‌ها تحویل بگیرم. فقط مردم کتاب بخوانند ما سعی می‌کنیم همه امکانات را برایشان بسیج بکنیم.

* مهر: یکی از مواردی که به آن اشاره کرده‌اید و به عنوان رویه دیگری از اصول هشت‌گانه نهاد معرفی کرده‌اید، پرهیز از آمارسازی بوده است. اشاره به این مطلب یعنی در گذشته آمارسازی صورت گرفته است. این آمارسازی در چه زمینه‌هایی بوده است؟

در دوره‌هایی دغدغه‌های بالاتر رفتن تعداد اعضای کتابخانه‌ها وجود داشت. اما این بالاتر رفتن به 2 صورت انجام می‌شود. یک بار من به مدرسه‌ای می‌روم و طوری سخنرانی می‌کنم که بچه‌ها همه مشتاق می‌شوند عضو کتابخانه باشند و عضو می‌شوند. اما یک بار من به مدرسه‌ای می‌روم و 100 کارت عضویت کتابخانه با خودم می‌برم، به ناظم مدرسه می‌دهم و می‌گویم به نام بچه‌ها بزن! در طول سال آینده هم یک نفر از این بچه‌ها به کتابخانه نمی‌آید. گونه ناپسند، همین روش دومی است. بنابراین گفتیم عضویت رایگان به این شکل نمی‌خواهیم.

یک گونه آمارسازی در عضویت بوده و دیگری در امانت دادن کتاب بوده است. خب شاید در دوره‌ای این تصور وجود داشته اگر آمار امانت کتاب را بررسی کنند و ببینند که من کتاب زیادی امانت نداده‌ام، ازریابی از کارم مورد خدشه قرار می‌گیرد. یعنی بگویند کتابدار نمونه فردی است که 200 کتاب امانت داده و غیرنمونه کسی است که 50 کتاب امانت داده است. این هم فایده ندارد که کتابداری فکر کند آمار می‌دهم که فلان کتاب چند بار رفت و آمد و ارج و احترامم بیشتر می‌شود. خب این چه فایده‌ای دارد؟ آیا کمکی به گسترش کتاب و کتابخوانی می‌کند؟ آیا اتفاق واقعی و بیرونی در جامعه ما افتاده است؟ ما به دنبال این هستیم اتفاق فرهنگی، در جامعه بیافتد. بنابراین تاکید کرده‌ام نه اعضای رایگان اضافه بکنید و نه آمارسازی در عضویت و همچنین نه در زمینه امانت‌ دادن کتاب. اما متاسفانه این طرز تفکر که به آن اشاره کردم در برخی کتابخانه‌های نهاد وجود دارد.

* مهر: یعنی خطا در آماردادن فقط از جانب کتابدارها صورت گرفته است؟

خیر. همان اداراتی که اشاره کردم دیگر محور نخواهند بود. کار کتابخانه‌ها در آمار یک مدیر شهرستان و مدیر استان تاثیر می‌گذارد. شاید این مدیران در پی بالا بردن آمار در بخش خود بوده‌اند. پس مدیر شهرستان و استان و اطرافیانش ممکن است موجب القای این طرز فکر در کتابداران شده باشند. ما می‌خواهیم این فکر از کل مجموعه نهاد حذف شود؛ فکر این که تعداد اعضا و تعداد امانت کتاب به صورت صوری بالا رفت، ما موفق شده‌ایم. در این صورت کتابداران و مدیران ما می‌توانند آسوده باشند و کارشان را راحت انجام بدهند.

ما می‌خواهیم کتابداران همان‌طور که مقام معظم رهبری فرمودند، مشاور مردم باشند. مشاور بودن هم مستلزم این است که کتابدار کتاب را خوانده یا با آن آشنا باشد. وقتی من کتابداری دارم که هم باید انتظامات باشد، هم گردگیری کند و ... مگر وقت می‌کند کتاب بخواند؟ پس باید کاری کنم تا کتابدارام با کتاب آشنا باشد. بنابراین در نهاد اعلام شده که اگر قرار است کتابی ارسال شود، باید همراهش یک جزوه توجیهی درباره موضوع، نویسنده و ... ارسال شود. یک نکته را هم اشاره کنم. ما از ابتدای سال کتاب نخریدیم اما این به معنی نفرستادن کتاب به کتابخانه‌ها نیست چون انبارهای نهاد پر از کتاب است و بعد از کارشناسی و بررسی به کتابخانه‌ها ارسال می‌شوند. تلاش می‌کنیم کتاب‌هایی را هم که مخاطب ندارند از انبار و کتابخانه‌ها جمع‌آوری کرده و با ناشرانشان مبادله‌‌شان کنیم. بنابراین سعی داریم به همراه هر کتاب، جزوه توجیهی ارسال کنیم تا اگر کتابدار فرصت نکرد کتاب را بخواند، نسبت به آن آگاهی پیدا کند تا راهنمایی بهتری به مراجعه‌کننده بدهد.

به گزارش روابط عمومی نهاد کتابخانه های عمومی کشور، مختارپور در بخشی از یازدهمین پیام خود با اشاره به زحمات معاونت اداری و مالی و صرفه جویی در هزینه های زائد و کم کردن تشریفات، اعلام کرد: «با تصویب موضوع برقرای فوق العاده شغل همکاران در شورای حقوق و دستمزد و امور اداری استخدامی نهاد و در اجرای بخشی از قانون مدیریت خدمات کشوری، فوق‏العاده شغلی از 1/9/1393 به احکام کتابداران و همکاران افزوده خواهد شد که به صورت ثابت و هر ماهه پرداخت می گردد.»

وی در ادامه تصریح کرده است: «همکاران تا سطح مدرک تحصیلی کاردانی 844900 ریال، دارندگان مدرک تحصیلی کارشناسی 1810500 ریال و دارندگان مدرک تحصیلی کارشناسی ارشد 2414000 ریال به حقوق ماهانه شان اضافه می شود که با توجه به این که بیش از 60% از همکاران و کتابداران دارای مدرک تحصیلی کارشناسی و 15% دارای مدرک تحصیلی کارشناسی ارشد هستند میزان تغییر در حقوق دریافتی قابل توجه خواهد بود.»